Dziecko w wieku szkolnym powinno spędzać kilka razy mniej godzin przy komputerze niż wymaga tego nauka zdalna, a przecież dzieci mają swoje ulubione gry lub zajęcia związane z komputerem, które normalnie mogły być częścią dopuszczalnego odpoczynku po szkole. A przecież przed nami ferie w domu i to nam wcale nie ułatwi sprawy! Jak chronić w tej sytuacji wzrok dzieci?
Bywa wiele wartościowych zajęć on-line dla dzieci, ale te również odbywają się przed monitorem. I teraz, w obliczu kilku godzin dzienne w zdalnej szkole, wielu z nas boryka się z tym, jak odmówić dziecku dodatkowego czasu przed komputerem, albo jak to wszystko zorganizować, żeby ta dodatkowa godzina ( w praktyce obserwujemy znacznie więcej!) na ulubioną grę ucznia lub inną aktywność interaktywną, w połączeniu z lekcjami on-line, wyrządziły jak najmniej szkód. W ferie, gdy wiele “atrakcji” również odbywa się w sieci, ten czas często nie ulegnie znacznemu skróceniu.
Wszyscy wiemy, że tyle czasu przed komputerem jest zagrożeniem dla wzroku – z jednej strony cyfrowe zmęczenie, z drugiej – nasilanie się krótkowzroczności. Wszyscy stoimy przed realnym wyzwaniem. Łączenie pracy zdalnej w godzinach znacznie dłuższych niż nauka zdalna i jednoczesne zagospodarowanie dziecku czasu “po szkole” w domu lub w okresie ferii to prawdziwa sztuka! A bywa, że dzieci zostają w domu same w godzinach pracy rodzica. Niezależnie od tego, na ile i jak bardzo nam się to uda, nasze pociechy szkolne w każdym wieku – i te młodsze, i te starsze i te już licealne, spędzą o wiele za dużo czasu, patrząc w monitor. Przed pandemią każdy ekspert złapałby się za głowę i orzekł, że to szaleństwo. Ale jest, jak jest i to, co możemy zrobić, to maksymalnie zwiększyć możliwą w tej sytuacji profilaktykę. Ważne jest, żeby w tym okresie zwrócić uwagę na oczy dziecka ( i swoje) i zadbać o ich odprężenie w trakcie pracy przy komputerze, aby zapobiegać zmęczeniu i krótkowzroczności.
Wskazówki, które pomogą chronić oczy Twojego dziecka (i Twoje! ) przed cyfrowym zmęczeniem wzroku i napięciem akomodacyjnym.
Jak przygotować miejsce nauki/pracy?
- Dostosuj jasność i kontrast i rozdzielczość ekranu komputera tak, aby był dla dziecka wygodny.
- Należy unikać korzystania z komputera w jasno oświetlonych miejscach, ponieważ odblaski na ekranie mogą powodować zmęczenie.
- Pilnuj prawidłowej postawy ciała dziecka w czasie korzystania z komputera.
- Należy trzymać cyfrowe urządzenia dalej od oczu, najlepiej w odległości 40–60 cm.
- Dostępne są specjalne aplikacje, które regulują ilość dozwolonego czasu na komputerze lub określonych aplikacjach na urządzeniach elektronicznych w domu i na telefonach.
Jak dbać o higienę oczu w czasie edukacji zdalnej i zwiększonej aktywności dzieci przed ekranami?
- W czasie korzystania z urządzeń elektronicznych mrugamy rzadziej i dobrze przypominać dziecku o tym, żeby mrugało częściej. To pozwala utrzymać odpowiednie nawilżenie oka.
- Po 20 minutach pracy wzrokowej należy zrobić 20 sekund przerwy i spojrzeć na odległość min. 6 m w dal. Pozwala to oku zmienić akomodację, co rozluźnia “spięte oko”. Jeśli dziecko nie chce się rozpraszać w czasie lekcji, dopilnuj, aby robiło takie ćwiczenie w czasie przerwy.
- Po każdej lekcji dobrze jest postarać się zamknąć na parę minut oczy. np. przed ćwiczeniem ze spojrzeniem w dal.
- Dodatkowo, kiedy jest tylko możliwość, należy unieść wzrok znad monitora, spojrzeć np. przez okno – warto o tym przypominać dziecku. Można określić jakieś konkretne miejsce, na które dziecko powinno spoglądać za oknem co jakiś czas.
- Dobrze by było, żeby w trakcie trwania nauczania zdalnego dziecko jak najmniej korzystało z cyfrowych urządzeń po szkole. Jeśli jest taka konieczność, niech zrobi długą przerwę po lekcjach. Często dzieci chcą jeszcze porozmawiać on-line ze sobą po zajęciach szkolnych, czy w ciągu dnia. Zachęćmy dzieci, żeby skorzystały z połączenia bez wizji – ich oczy będą mogły odpocząć.
- W czasie ferii warto ustalić bardzo ścisłe reguły, w jakich godzinach i ile czasu dziecko może spędzić z urządzeniami. Niech będą uwzględnione długie przerwy.
Ważny jest codzienny spacer, co pomoże nie tylko dziecku, ale i rodzicom! Na pewno warto zadbać o wspólne spędzanie czasu – jeśli nie codziennie to wyznaczyć sobie kilka dni w tygodniu. Łączenie edukacji i pracy zdalnej sprzyja możliwości wspólnych posiłków. Jako zajęcia można zaktywizować gry planszowe, karty, wspólne gotowanie, prace plastyczne, klocki. Pomocne może być włączenie dziecka do obowiązków domowych. Ważne, aby możliwie dużo czasu dziecko spędziło bez patrzenia w ekrany, co pozwoli chronić je przed zmęczeniem oczu, krótkowzrocznością i skutkami psychologicznymi nadmiernego użytkowania urządzeń elektronicznych.
Na co jeszcze zwrócić uwagę?
Okres nauki zdalnej i niemal pełnej obecności w domu, to też więcej czasu “nad książkami” z dzieckiem i generalnie więcej szans na zaobserwowanie objawów świadczących, że nasze dziecko może mieć problemy ze wzrokiem. Dlaczego to ważne? Dziecko zwłaszcza młodsze, nie wie, że może widzieć lepiej, bo nie ma świadomości, że nie widzi dobrze. Dla niego to, jak widzi jest stanem normalnym i nie powie, że coś jest nie tak. Dlatego warto być czujnym. Co powinno wzbudzić naszą uwagę i zmotywować do wizyty u okulisty?
- mrużenie oczu, przymykanie jednego oka podczas pracy z bliska,
- przechylanie głowy podczas czytania, oglądania telewizji,
- pocieranie oczu,
- potykanie się, wchodzenie na przedmioty,
- unikanie czytania, kolorowania.
- kiedy na polecenie dotknięcia nosa dziecko ciągnie palec w kierunku jednego oka
- uciekanie oka
Jeśli u dziecka zostanie zdiagnozowane niedowidzenie, możliwe będzie podjęcie specjalnej terapii złożonej ze specjalnych ćwiczeń, które pomogą dziecku wypracować prawidłowe widzenie. Czasem zostaną zalecone także okulary. Takie ćwiczenia najlepiej podjąć przed 10 rokiem życia. Wtedy mamy najwięcej szans, by pomóc dziecku. Po 10 roku życia szanse te bardzo maleją. Obserwuj swoją pociechę i pomimo pandemii – reaguj.
Postępowanie z dzieckiem które ma zdiagnozowanego zeza lub niedowidzenie w trakcie kwarantanny
Często słyszę od rodziców że przez pandemię dziecko niechętnie nosi okulary, które w połączeniu z maseczką zaczęły parować. Nie chce zasłaniać oka bo np. mają kwarantannę i dziecko nie chodzi do przedszkola. Niestety już widać efekty takiego postępowania. Bardzo łatwo jest stracić efekty na które pracuje się miesiącami.
Ważne jest żeby mimo wszystko nie przerywać terapii widzenia zleconej przez lekarza lub ortoptystę. Jeżeli zlecono zasłanianie oka to bez względu na wszystko trzeba to robić mimo pandemii. Jest mnóstwo ćwiczeń które można robić w domu. Najlepiej skontaktować się ze swoim ortoptysta i ustalić jakie ćwiczenia można wykonywać w domu.
Konsultacja tekstu:
Katarzyna Hodrych
dyplomowana ortoptystka posiadająca kilkuletnie doświadczenie w pracy z dziećmi